In het bouw- en aannemingsrecht krijgen aannemers en leveranciers van bouwmaterialen niet zelden te maken met onbetaalde facturen. Uiteraard kunnen deze facturen worden ingevorderd, maar een ander, veel gebruikt, instrument is het eigendomsvoorbehoud. In deze blog komt u meer te weten over de voorwaarden en de gevolgen van het eigendomsvoorbehoud.
Wat betekent eigendomsvoorbehoud?
Het eigendomsvoorbehoud of het beding van eigendomsvoorbehoud in een koopovereenkomst zorgt ervoor dat een verkoper eigenaar blijft van het verkochte goed tot de koopprijs volledig is betaald. Betaalt de koper de factuur niet, dan de koper de verkochte goederen terugvorderen.
Een beding van eigendomsvoorbehoud wordt gebruikt in koop/verkoop overeenkomsten, maar kan evengoed voorkomen in een aannemingsovereenkomst.
Het eigendomsvoorbehoud kan uiteraard enkel betrekking hebben op de prijs van de verkochte en geleverde goederen. De prestaties van de aannemer vallen daar niet onder.
Voorwaarden voor het eigendomsvoorbehoud
Het eigendomsvoorbehoud komt tussen partijen tot stand als er daaromtrent (wils)overeenstemming is. Ten aanzien van derden is het evenwel noodzakelijk dat er een schriftelijk document is waaruit het eigendomsvoorbehoud blijkt, uiterlijk op het moment van de levering. Er moet daarbij een onderscheid gemaakt worden tussen professionele kopers/bouwheren en niet-professionele kopers/bouwheren.
Bij een overeenkomst met een professionele koper/bouwheer volstaat de stilzwijgende omstandige instemming. In veel gevallen wordt het eigendomsvoorbehoud opgenomen in de algemene voorwaarden of in de aannemingsovereenkomst waarmee de professionele tegenpartij, al dan niet uitdrukkelijk, mee instemt. Als daarna de goederen protestloos in ontvangst worden genomen, heeft het eigendomsvoorbehoud uitwerking.
Bij een overeenkomst met een niet-professionele koper/bouwheer, een consument dus, dient er wel uitdrukkelijke instemming te zijn. In dergelijke gevallen zal de overeenkomst, bestel – of leveringsbon daadwerkelijk moeten worden ondertekend.
Gevolgen van het eigendomsvoorbehoud
De gevolgen (en voordelen) van het eigendomsvoorbehoud zijn drievoudig. Vooreerst is het zo dat de verkoper/aannemer eigenaar blijft van de verkochte goederen tot de volledige koopprijs is betaald. De koper/bouwheer is slechts ‘bezitter’ van de roerende goederen. Dit heeft als gevolg dat de koper/bouwheer in principe niet mag beschikken over de goederen. Dit betekent dat de goederen niet mogen worden doorverkocht, ze kunnen eventueel wel worden verhuurd.
Ten tweede beschikt de verkoper/aannemer over de mogelijkheid om de goederen in natura terug te vorderen. Daarvoor is in eerste instantie een ingebrekestelling of aanmaning voor nodig. De terugvordering zelf gebeurt vormvrij, al zal bij een onwillige koper/bouwheer een procedure voor de rechtbank moeten worden opgestart.
Door de invoering van de Nieuwe Pandwet (sinds 1 januari 2018) is het nu ook mogelijk om de roerende goederen terug te vorderen, zelfs als ze zijn ‘ééngemaakt’ met een onroerend goed, we noemen dit de incorporering of onroerendmaking. Denk bijvoorbeeld aan bakstenen, dakpannen, zonnepanelen, liften, sanitaire installaties, ingemaakte kasten, enz. Dit kan evenwel enkel maar indien het eigendomsvoorbehoud geregistreerd wordt in het Nationaal Pandregister.
Dit is een belangrijke verandering. Vóór deze wetswijziging verviel het eigendomsvoorbehoud immers bij de onroerendmaking. Door de registratie kan dit nu vermeden worden. Indien u vermoedens hebt dat de koper/bouwheer in slechte financiële papieren zit, kan dit een zeer nuttig instrument zijn om de koper/bouwheer alsnog te dwingen tot betaling.
Een derde en laatste gevolg van het eigendomsvoorbehoud is dat bij een eventueel faillissement, of andere vorm van samenloop (collectieve schuldenregeling of vereffening) het eigendomsvoorbehoud toch haar bevoorrechte positie blijft houden. De onbetaalde verkoper/aannemer die een eigendomsvoorbehoud heeft opgenomen en kan afdwingen, gaat voor op de andere bevoorrechte schuldeisers.
Bij een faillissement dient de onbetaalde verkoper/aannemer zijn terugvorderingsrecht wel uit te oefenen voor het eerste proces-verbaal van verificatie, dit is zo’n 6 weken na het openvallen van het faillissement.
Hebt u vragen over het eigendomsvoorbehoud? Wenst u dit op te nemen in uw contractuele documenten? Of wenst u uw terugvorderingsrecht uit te oefenen? Dan kan u mij contacteren!
